Balen staat alom bekend als ‘de Kruiergemeente’. De legende leert ons dat de Balenaren de kerk van Scheps met een kruiwagen vervoerd hebben naar waar ze nu staat, in het Centrum. Vermoedelijk lag die verhuis van het kerkelijk centrum aan de basis van kritiek en spot en zo werd gezegd dat de Balenaars hun kerk naar een andere plaats zouden hebben 'verkruid'.
Het is begonnen als een spotnaam, maar vandaag de dag is elke trotse Balenaar vereerd zichzelf een Kruier te noemen. Verschillende lokale producten hebben hier dan ook hun naam aan te danken:
- Kruierroute
- Kruierkoekjes
- Kruierjenever
De spotnaam voor de inwoners van deelgemeente Olmen is 'de Tutters'. Dit komt voort uit de situatie uit het midden van de 19de eeuw toen Olmen heel erg geïsoleerd was van de buurdorpen door weinig of slechte verbindingswegen. Volgens een legende zou Olmen per ongeluk van de kar gevallen zijn toen Sint-Pieter in de streek rondreed om ieder dorp een goede plaats te geven. De helpers wilden Olmen terug oprapen, maar Sint-Pieter zou gezegd hebben: "Tut, tut, tut, laat Olmen maar liggen". 'Tut, tut, tut' was in de 19de eeuw een veelgebruikte uitdrukking als men het niet eens was met een opmerking. o.a. de activiteit ‘Olmen tuttert’ verwijst hier nog naar.